Met veel belangstelling artikel gelezen in het FD van 10 maart. De kop boven het artikel suggereert dat de PAGO de bouwvakker uit de ziektewet houdt. Daar behoort wel een zekere nuancering bij. De eerste 24 maanden van ziekteverlof zijn per definitie voor rekening van de werkgever. Pas daarna kan er wellicht sprake zijn van een uitkering aan de werknemer vanuit de ziektewet. U stelt in het artikel dat een PAGO preventief werkt, dat is maar ten dele waar. Uiteraard levert frequent keuren van de medewerkers een goed beeld op van de gezondheid en de vitaliteit van de werknemers. Vooral als er per twee jaar gekeurd wordt. Bij onze organisatie is er een opkomst van bijna 98% bij de PAGO. Maar daar mee zijn wij er niet. De bouwbranche heeft namelijk te maken met een sterke veroudering van het bouwplaatspersoneel. De instroom van nieuw personeel stokt. De bouw is tenslotte niet zo aantrekkelijk meer voor jonge mensen. Het gevolg is dat de uitval, door allerlei gezondheidsklachten, bij de oudere bouwvakkers aanzienlijk stijgt, met name door klachten aan het bewegingsapparaat, zoals schouders, knieën, rug etc.
Veel werkgevers in de bouw, zoals wij, gaan veel verder dan alleen een PAGO. De enorme kosten die gemoeid zijn met verzuim dwingt ons tot andere oplossingen en probleemaanpak. Met die zelfde Arbo Unie uit uw artikel, zijn wij al jaren bezig om voor onze medewerkers, op vrijwillige basis, lifestyle programma’s te ontwikkelen waarin voortdurend bewaakt wordt hoe medewerkers verantwoord en gezond kunnen leven en daardoor ook hun werkzaamheden gezond en met maximale inzet kunnen uitvoeren met het doel hun pensioenleeftijd gezond te kunnen behalen. Daarnaast wordt er voortdurend aangewerkt om de werkplek van de bouwvakkers dusdanig in te richten dat de te verrichten werkzaamheden met zo min mogelijke fysieke inspanning verricht kunnen worden. Bijvoorbeeld door veel onderdelen te prefabriceren, wind en regen zoveel mogelijk buiten te houden, verstrekking van juiste werkkleding etc.
Ons is gebleken dat actief gezondheidsmanagement een goed beeld oplevert van de werknemer en dat ook veel (niet alle) werknemers, bij (aankomende) problemen, de adviezen ter harte nemen om hun levensstijl aan te passen en zodoende goede kans maken om gezond hun pensioen te halen. In die zin zien wij wel een trendbreuk. Enige jaren geleden was het vooral de werkgever die alle problemen moest oplossen, thans zien wij ook dat de werknemers actief willen bijdragen/meewerken om hun eigen gezondheid te bewaren. In die zin is de PAGO wel een begin, maar zeker niet de oplossing om werknemers gezond te houden. Daar is veel meer voor nodig dan een simpele, passieve, keuring. Pro-activiteit is het sleutelwoord!
Daan van der Vorm
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
10 maart 2011 | Het Financieele Dagblad
Door: Cats, R.
Bouwvakkers kunnen zich elke vier jaar vrijwillig onderwerpen aan een medische keuring en een werkvermogenstoets. Dit moet de hoge uitval beperken.
Ria Cats
Den Bosch
'Wat verloren is, raak je nooit meer kwijt. Je gehoor wordt nooit meer wat het was', zegt bedrijfsarts Daan Heynsdijk vanachter zijn bureau bij de Arbo Unie in Den Bosch. Voor hem zit timmerman Peter Heesakkers (56). Heesakkers werkt al veertig jaar in de bouw, waarvan de laatste 27 jaar bij bouwer Heijmans. Hij is trots op zijn vak en toont dat: zijn vrouw heeft speciaal voor hem een fijn gouden kettinkje met een hamertje eraan laten maken, toen Heesakkers 25 jaar in dienst was bij Heijmans.
Nog elke dag gaat Heesakkers fluitend naar zijn werk, vertelt hij de bedrijfsarts. Jazeker, hij houdt zijn werk nog wel even vol. Alleen vindt hij het jammer dat hij niet zo goed meer kan horen. De gehoortest die hij zojuist heeft gehad, toont dat ook aan. 'Lawaaidoofheid', luidt de diagnose. Dat verklaart waarom Heesakkers er tegenwoordig op recepties voor spek en bonen bij zit: als er veel omgevingsrumoer is, kan hij de gesprekken niet meer volgen.
Bedrijfsarts Heynsdijk kan de timmerman geen troost bieden. 'We kunnen alleen nog zorgen dat uw gehoor niet verder beschadigt. U moet voortaan altijd gehoorbescherming dragen.' Volgens Heynsdijk kampt menig bouwvakker die al in de jaren zestig en zeventig op een bouwplaats werkte, met gehoorproblemen én met slijtage aan rug, knieën, schouders en ellebogen. In die dagen was er nog weinig aandacht voor veilig werken. 'Tegenwoordig hebben alle grote bouwbedrijven, waar onder Heijmans, wel beschermingsmaatregelen getroffen. Maar vooral bij de kleine onderaannemers zie je nog wel dat er bijvoorbeeld niet met valschermen op steigers wordt gewerkt. De veiligheid in de bouw blijft écht een aandachtspunt.'
Dat neemt niet weg dat er ook al veel is gebeurd in de sector. Mede vanwege het structureel hoge ziekteverzuim en de uitvalcijfers hebben werkgeversorganisatie Bouwend Nederland en de bouwbonden een systeem bedacht waardoor meer bouwvakkers fris en fruitig hun pensioen kunnen halen. In de cao hebben zij afgesproken dat werknemers in de bouw - tot hun veertigste - iedere vier jaar vrijwillig en gratis een medische keuring en een werkvermogenstoets kunnen laten afnemen. Na hun veertigste is dit voor bouwvakkers zelfs iedere twee jaar mogelijk. Het kantoorpersoneel mag zich vanaf hun 52ste jaar ook elke twee jaar laten keuren.
Peter Heesakkers komt zich trouw iedere twee jaar melden. Hij vindt het belangrijk om te weten hoe het er met zijn gezondheid voorstaat. Bovendien heeft zijn werkgever een brief rondgestuurd, waarin staat 'dat ze graag zouden zien dat ik naar deze keuring ga', zegt Heesakkers. 'Ze betalen me nu ook gewoon door.'
De Brabantse timmerman heeft een hartfilmpje laten maken, zijn lengte, gewicht en bloeddruk zijn gemeten en hij heeft een bloedtest, een gehoortest, een ogentest en een longfunctieonderzoek ondergaan. Dit alles maakt deel uit van het periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek. Daarnaast heeft Heesakkers in het kader van de werkvermogenstoets een vragenlijst ingevuld, waarin hij onder meer moest aangeven of hij zich na werktijd kan ontspannen, of hij de toekomst somber inziet en of zijn baas voldoende oog heeft voor veiligheidsaspecten. Nadien krijgt hij tips en adviezen.
Jaarlijks nemen bijna 40.000 werknemers in de sector deel aan dergelijke keuringen. Dit kost volgens de directeur sociale zaken en ledenservice Joba van den Berg van Bouwend Nederland euro 9,5 mln per jaar. Daarvan nemen de werkgevers via de premies aan het opleidings- en ontwikkelingsfonds het grootste deel voor hun rekening. Hoewel de bouw momenteel in een diepe crisis verkeert en er flink wordt gekeken naar mogelijke bezuinigingen, staan de keuringen niet ter discussie. Van den Berg: 'Dit werkt! Onze mensen vallen minder vaak ziek uit. Ons verzuimpercentage ligt rond de 5%, terwijl dat in de industrie op 5,4% zit.'
Bouwend Nederland wil wel bevorderen dat meer bouwvakkers zich vrijwillig laten keuren. Het percentage deelnemers ligt nu op 53%. 'We weten dat bijna twee derde van de bouwvakkers met overgewicht kampt. Als zij naar de keuring komen, kunnen bedrijfsartsen indringend met hen spreken. Samen kunnen ze dan tot een plan van aanpak komen.'
Van den Berg meent, net als voorzitter John Kerstens van FNV Bouw, dat de bouw wat betreft gezondheidsbeleid vooroploopt. Ook omdat bouwvakkers, naast de keuringen, ook iedere vijf jaar een loopbaantest mogen doen. Als die uitwijst dat de bouwvakker geestelijk of lichamelijk niet in staat is zijn werk te doen, kan hij op kosten van de sector worden omgeschoold tot ander werk binnen én buiten de bouw. Vanaf 2006 hebben al ruim 10.000 bouwvakkers aan een zo'n traject meegedaan.
Volgens Kerstens zou het verstandig zijn als andere sectoren het voorbeeld van de bouw volgen, nu straks alle Nederlanders door de verhoging van de pensioenleeftijd langer moeten werken. 'Er wordt geopperd werknemers een individuele spaarpot te geven voor tijdige om- of bijscholing. Maar dan gebeurt er niets en koopt iedereen plasma-tv's. Ik denk dat ons systeem wel werkt, vooral als ook andere branches gaan betalen voor omscholing buiten de sector.'
Timmerman Heesakkers moet nog zien of hij zijn werk tot zijn pensioen volhoudt. Als de bedrijfsarts hem aanraadt zijn rug minder te belasten, verzucht hij: 'Kunt u dat dan opschrijven? Want ik wil mij nu niet drukken voor mijn collega's en mijn uitvoerder wil toch door. Als het op papier staat, luisteren ze misschien een beetje meer.'
'We kunnen alleen nog zorgen dat uw gehoor niet verder beschadigd raakt'
